Herinneringen

Neurodegeneratieve ziekten zoals Parkinson, multiple sclerose en de ziekte van Alzheimer staan bekend voor de intensieve verzorging en daarbij horende ziekenhuisopnames. Methoden voor vroege diagnose en effectieve behandeling zijn dan ook noodzakelijk om de kosten voor gezondheidszorg te verminderen en de levenskwaliteit van patiënten en hun familie te verbeteren. ‘Herinneringen’ neemt de ziekte van Alzheimer als 'proof-of-concept'. Bij ongeveer 5 op 100 families waarin de ziekte vóór het 65ste jaar begint, is de oorzaak meestal erfelijk. Er zijn echter jonge patiënten zonder deze genetische risicofactoren, wat doet vermoeden dat nog ongekende genen en/of externe factoren een rol spelen. De meerderheid ontwikkelt echter symptomen op hogere leeftijd, meestal na het 60ste levensjaar. Dit type Alzheimer kent geen genetische achtergrond. Er wordt aangenomen dat hier sprake is van een accumulatie van veranderingen in het genetisch materiaal door ouderdom en beïnvloedbare risicofactoren zoals chemische stoffen (zware metalen, pesticiden, anæstetica) en levensstijl (zwaarlijvigheid). De mechanismen waarmee deze risicofactoren de verdere ontwikkeling van de ziekte drijven, zullen in ‘Herinneringen’ onderzocht en toegepast worden in nieuwe diagnostische methoden en therapieën. Het project spitst zich onder andere toe op het kunnen stellen van vroege diagnostiek. Zo zal de software van Icometrix, dat oorspronkelijk ontwikkeld werd voor het meten van hersenvervormingen bij multiple sclerosis, aangepast worden voor toepassing op patiënten met Alzheimer. Het principe is dat beelden van MRI-hersenscans omgezet kunnen worden in cijfers, te vergelijken met de cijferwaarden van een bloedtest. Op die manier kunnen meer precieze metingen gebeuren. Deze data worden verder geëvalueerd om de diagnose, opvolging en prognose van Alzheimer te optimaliseren. Het project 'Herinneringen' heeft bruikbare externe risicofactoren geïdentificeerd waarvoor er sterke indicaties zijn dat deze betrokken zijn bij de inductie en verdere ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer. Deze risicofactoren zijn ook compatibel met cel-gebaseerde testen. Er werden elf bruikbare Alzheimer en controle cel lijnen geïdentificeerd en aangeschaft. Deze cellen werden onderworpen aan een kwaliteit controle, en hun effect op de gangbare analysemethoden werd onderzocht. Blootstellingsregimes werden geëvalueerd en geoptimaliseerd. Protocollen voor processering en analyse van biologisch monsters zijn beschikbaar. Na maanden met lockdown en beperkte aktiviteit heeft het project Herinneringen de genetische analyses van de menselijke iPSC afgeleide neuronen blootgesteld aan geselecteerde externe risico factoren, en biopties van Alzheimer patiënten en controle individuën kunnen afronden. Deze analyses hebben processen geïdentificeerd in neuronen en biopties van Alzheimer's patiënten welke niet werden gezien in controle materiaal. Momenteel hebben 9 miR's de aandacht getrokken voor verdere evaluatie. De rekrutering van patiënten en gezonde kontrole individuën is nu afgerond. De prospectieve studie voor evaluatie van de geselecteerde miR's kan nu worden in gang gezet.